تخصیص بهینه استانی بودجه: رویکرد مدل برنامه‌ریزی آرمانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشیار اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

این مطالعه، یک مدل برنامه‌­ریزی آرمانی را جهت تخصیص بهینه استانی منابع  بودجه در راستای تحقق آرمان­‌های عمده کلان اقتصادی و اجتماعی کشور شامل کاهش نرخ بیکاری، کاهش نابرابری درآمدی و افزایش تولید و اشتغال و سطح سرمایه اجتماعی ارائه می­‌دهد. مدل طراحی شده، سطح بهینه تخصیص منابع بودجه را به استان­‌های کشور به طوری ­که در راستای تحقق آرمان­‌ها باشد تعیین می­‌نماید. نتایج تجربی برای استان­‌های کشور بر پایه ده شاخص عمده شامل سهم جمعیتی استان، سهم تولید ناخالص داخلی استان از کشور، نرخ بیکاری استان، نرخ باسوادی، نرخ مشارکت اقتصادی، ضریب نفوذ اینترنت، ضریب جینی، نسبت ارزش افزوده بخش‌­های عمده کشاورزی، خدمات و صنعت و معدن نشان می‌­دهد که اولأ همگرایی نسبی در توزیع بهینه استانی سهمی اعتبارات بودجه عمومی کشور وجود دارد و ثانیاً تحقق آرمان­‌های تعیین شده در استان­‌های بیشتر توسعه­‌یافته نیازمند تخصیص سطوح بالاتری از منابع مالی و بودجه‌­ای نسبت به استان­‌های کمتر توسعه یافته می­‌باشد و در واقع بیشتر هزینه­‌بر است. از این رو در راستای دستیابی به توسعه متوازن و همگرای منطقه‌­ای و رفع نابرابر‌ی‌­ها و ناهمگنی‌­های فضایی و مالی کشور پیشنهاد می‌گردد که به اندازه سهم تخصیص منابع بودجه به استان­‌های کمتر توسعه یافته افزوده شود و سهم تخصیص منابع بودجه استان­‌های مختلف همگرا شود.  

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Optimal Provincial Budget Allocation: A Goal Programing Approach

نویسندگان [English]

  • Hadi Rahmani Fazli 1
  • Abbas Arabmazar 2
1 Ph.D Candidate in Economics, Shahid Beheshti University
2 Associated Professor of Economics, Shahid Beheshti University
چکیده [English]

This study, offers a Goal Programming model for optimal allocation of provincial budget resources in order to achieve macroeconomic and social goals of country include unemployment and income inequalities reduction and production and employment and social capital increasing.  The designed model determines optimum proportion of provinces in budgetary resources in order to achieve goals. Empirical results based on ten provincial indicators include the unemployment rate, GINI coefficient, literacy rate, internet penetration rate, economic participation rate, the province proportion of domestic production and the province proportion of  industrial, mining, services and agricultural value added, show that,  there is relative convergence in distribution of proportion in public budget resources, and also achieving goals in the more developed provinces needy higher levels of the budget proportion of the province of the less-developed. Therefore, in order to achieve more balanced development and regional convergence and the elimination of inequalities and spatial heterogeneity and financial recommended the allocation of budgetary resources to less developed provinces must be increase and the budget proportion of the provinces converges.   

کلیدواژه‌ها [English]

  • Optimal provincial allocation
  • Goal programming
  • Balanced regional development
  • Public budget

مراجع

  1. آذر، عادل، نهاوندی، بیژن، و  رجب زاده، علی (1387). طرح­ریزی و بهبود بسط عملکرد کیفیت با استفاده از فرآیند تحلیل شبکه­ای فازی و برنامه­ریزی آرمانی. فصلنامه مدرس علوم انسانی، 12(4)، 37-68. 
  2. آذر، عادل، و قشقایی، علی (1389). طراحی مدل ریاضی تخصیص بهینه بودجه، با رویکرد MADM بودجه حمایتی دولت از شهرداری­های کشور. اندیشه مدیریت راهبردی، 4(2)، 101-128.
  3. آذر، عادل، امینی، محمد رضا، و احمدی، پرویز (1392). مدل بودجه­ریزی استوار- فازی رویکردی در مدیریت ریسک تخصیص بودجه. پژوهش­های مدیریت در ایران، 17(4)، 65-95.
  4. آذر، عادل، امینی، محمد رضا، و احمدی، پرویز (1393)، مدل بودجه­ریزی بر مبنای عملکرد: رویکرد بهینه­سازی استوار (مورد مطالعه: دانشگاه تربیت مدرس). فصلنامه برنامه­ریزی و بودجه، 19(1)، 53-84.
  5. آذر، عادل، امینی، محمد رضا، و احمدی، پرویز (1393)، استفاده از برنامه­ریزی آرمانی فازی در بودجه­ریزی دانشگاهی. پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، 72، 1-24.
  6.  آذر، عادل، خدیور، آمنه، امین ناصری، محمدرضا، و انواری رستمی، علی اصغر (1390). ارایه مدل برنامه‌ریزی خطی با رویکرد استوار برای بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد (PBB). نشریه مدیریت دولتی،  3(8)، 93-120.
  7. اسلامی بیدگلی، غلامرضا، و تلنگی، احمد (1378). مدل برنامه­ریزی آرمانی در انتخاب پرتفولیوی بهینه. تحقیقات مالی، 4(13و14)، 50-71. 
  8.   اصغرپور، محمد جواد (1379). تصمیم گیری چند معیاره، انتشارات دانشگاه تهران.
  9. رجبی، احمد (1391). برنامه­ریزی آرمانی، رویکردی اثربخش در بودجه­ریزی و تخصیص بهینه منابع مالی (مطالعه موردی: تخصیص بودجه وزارت بهداشت و درمان به استان­های کشور). فصلنامه حسابداری سلامت، 1(2و3)، 1-16.
  10. قدسی پور، حسن (1392). مباحثی در تصمیم گیری چند معیاره: برنامه­ریزی چند هدفه (روش­های وزن­دهی بعد از حل). انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
  11. قانون بودجه سال (1390). ماده واحده و پیوست­های یک و چهار. معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری.
  12. محقر، علی، صارمی، محمود، و منظری حصار، مهدی (1385). به کارگیری مدل ریاضی مناسب به منظور تخصیص اعتبارات عمرانی استانی فصول بودجه به شهرستان­های استان خراسان. دانش مدیریت: 19(72)،63-86.
  13. مهرگان، محمد رضا (1386). مدل­های تصمیم­گیری با چندین هدف. انتشارات دانشگاه تهران.
  14. نمازی، محمد، و کمالی، کاملیا (1381). بررسی نحوه تخصیص اعتبارات بودجه با استفاده از مدل برنامه­ریزی آرمانی مطالعه موردی: استان فارس. فصلنامه بررسی­های حسابداری و حسابرسی، 9(1)، 29-57. 
  1. Aziz, W.A., Shuib, A., & Nawawi, A.H.M. (2013). Pareto analysis on budget allocaton for different categories of faculties in higher education institution. Procedia-social and behavioral sciences, 90, 686-694.  
  2. Azaiez, M.N., & Sharif, A.L.S.S. (2005). A 0-1 goal programming model for nurse scheduling. Computers & Operations Research, 32, 491–507.
  3. Chae, Y.M., Newbrander, W.C., & Thomason, J.A. (1989). Application of goal programming to improve resource allocation for health services in Papua New Guinea. The International Journal of Health Planning and Management, 4(2), 81-95.
  4. Charnes, A., & Cooper, W.W. (1961). Management models and industrial application of linear programing. 1, Wiley, New York.
  5. Halim, B.A., Karim, H.A., & Hassan, N. (2015). Bank financial management using a Goal Programing model. Procedia-social and behavioral sciences, 211,498-504.
  6. Keeney, R.L., & Raiffa, H. (1976). Decisions with multiple objectives: preferences and value trade-offs. Wiley, New York.
  7. Kwak, N.K., & Diminnie, C.B. (1987). A goal programing model for allocating operating budgets of academic units. Socio-Econ. Plan. SCI. 5, 333-339.    
  8. Kwak,N.K., & Lee, Ch. (1997). A linear goal programming model for human resource allocation in a health-care organization. Journal of Medical Systems, 21(3), 129-140.
  9. Wey, W.M., & Wu, K.Y. (2007). Using ANP priorities with goal programing in resource allocation in transportation. Mathematical and Computer Modeling, 46, 985-1000.  

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار