سنجش آسیب‌پذیری بخش‌های اقتصادی ایران ناشی‌ از تحریم صادرات نفت‌خام: محاسبه یک شاخص ترکیبی مبتنی بر الگوی داده-ستانده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار اقتصاد انرژی دانشگاه علامه طباطبائی

2 استاد گروه اقتصاد توسعه و برنامه‌ریزی، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی

3 کارشناس ارشد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

تحریم صادرات نفت ایران طی سالیان اخیر، یکی از مهم‌ترین مشکلاتی است که با قرارگیری اقتصاد تحت شرایط ویژه، منجر به وقوع آسیب‌پذیری اقتصادی و ناکارآمدی فعالیت بخش‌های اقتصادی بطور مستقیم و غیر مستقیم شده است. در این پژوهش با استفاده از یک شاخص ترکیبی بر مبنای سه مؤلفه در قالب کاربردی از رویکرد داده-ستانده، به ارزیابی آسیب‌پذیری بخش‌های اقتصادی ایران در سال 1390 پرداخته شده است. سپس با ارزیابی وضعیت آسیب‌پذیری بخش‌های اقتصادی در مواجهه با شوک تحریم صادرات نفت، اولویت‌بندی بخش‌های اقتصادی از منظر تأثیرگذاری بر عملکرد سایر بخش‌ها و سرمایه‌گذاری برای کسب حداکثر منفعت در اقتصاد پس از تحریم مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که از میان 26 بخش ارزیابی شده بخش‌های «ساخت کُک و فرآورده‌های حاصل از پالایش نفت»، «برق» و «ساخت شیشه و محصولات شیشه‌ای» به ترتیب کمترین آسیب‌پذیری و بالاترین اولویت ناشی از کاهش 70 درصد صادرات بخش نفت خام و گاز طبیعی را برای سرمایه‌گذاری و همچنین بخش‌های «عمده فروشی و خرده فروشی، تعمیر وسایل نقلیه و کالاها»، «حمل و نقل» و «استخراج نفت خام و گاز طبیعی» به ترتیب بالاترین میزان آسیب‌پذیری و به تبع آن کمترین اولویت ناشی از کاهش 70 درصد صادرات بخش نفت خام و گاز طبیعی را برای سرمایه‌گذاری به دست آورده‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Measurement the Vulnerability of Iran's Economic Sectors Due to Crude Oil Export Sanctions: A Composite Index Based on the Input-Output Model

نویسندگان [English]

  • Ali Faridzad 1
  • Ali Asghar Banouei 2
  • Mahsa Goodarzi 3
1 Associate Professor of Energy Economics, Allameh Tabataba'i University
2 Professor of Economics, Allameh Tabataba'i University
3 Master of Economic Development, Allameh Tabataba'i University
چکیده [English]

The embargo on Iran's oil exports in recent years is one of the most important problems that, with the economy under special conditions, has led to economic vulnerability and inefficiency of the economic sectors directly and indirectly. In this study, with employing a composite index based on three components according to the input-output approach, the vulnerability of Iran's economic sectors in 2011 has been measured. The first component is built based on Inoperability Input-Output model and the second one is made according to the Net Multipliers of  Diatzenbacher (2005). The results show that among the 26 evaluated sections, "Coke and oil refining products", "Electricity" and "Manufacture of glass and glass products" have the lowest vulnerability and highest priority, respectively. From a 70% reduction in exports of crude oil and natural gas for investment, as well as sectors "wholesale and retail, repair of vehicles and goods", "transportation" and "extraction of crude oil and natural gas" have encountered the highest level of vulnerability and consequently the lowest priority

کلیدواژه‌ها [English]

  • Vulnerability
  • Input-Output
  • Inoperability Input-Output Model
  • Key Sector
  • Inefficiency
  • Oil Sanctions

مراجع

  1. بانوئی، علی اصغر، مؤمنی، فرشاد، آماده، حمید، ذاکری، زهرا و کرمی، مهدی (1391). سنجش آثار و تبعات کاهش تولید بخش کشاورزی بر اقتصاد در چارچوب الگوی اصلاح شده ماتریس حسابداری اجتماعی (SAM) عرضه محور، سیاست­گذاری اقتصادی، 4(7)، 30-1.
  2. بزازان، فاطمه و محمدی، پریسا (1395). مدل­سازی خسارت اقتصادی منطقه­ای ناشی از فجایع طبیعی: مطالعه موردی زلزله تهران، فصلنامهپژوهش­هایاقتصادیایران، 21 (68)، 127-99.
  3. بهبودی، داوود، برقی اسکویی، محمدمهدی و محمدی خانقاهی، رباب (1398). اثرات توسعه بخش معدن و صنایع معدنی بر درآمد خانوارها و دولت در ایران. مدلسازی اقتصادی، 13 (45)، 136-115.
  4. فریدزاد، علی، بانوئی، علی اصغر، مومنی، فرشاد و آماده، حمید (1391). بررسی آثار اقتصادی و اجتماعی محدودیت عرضه فرآورده­های نفتی با استفاده از الگوی مختلط ماتریس حسابداری اجتماعی.تحقیقات مدلسازی اقتصادی، 3(10)، 123-99.
  5. فریدزاد، علی، بانوئی، علی اصغر، مومنی، فرشاد و آماده، حمید (1393). تحلیل سیاستی آثار و تبعات قیمتی محدودیت عرضه فراورده های نفتی با استفاده از الگوی اصلاح شده ماتریس حسابداری اجتماعی عرضه محور. نشریه مجلس و راهبرد، 21(79)، 184-153.
  6. فریدزاد، علی و مروت، حبیب (1394). بررسی آسیب­پذیری بخش­های اقتصادی ناشی از محدودیت عرضه واردات واسطه: رویکرد مدل متغیر مختلط داده –ستانده. فصلنامهپژوهشنامهاقتصادی، 15(58)، 36-1.
  7. قاسمی، عبدالرسول، بانوئی، علی اصغر و روزبهانی، نیره (1394). ارزیابی آسیب‌پذیری بخش‌های کلیدی اقتصاد در شرایط ریسک غیرعملیاتی (مطالعه موردی: استان تهران). مجله تحقیقات اقتصادی، 51(3)، 707-683.
  8. مدنی، شیما، بزازان، فاطمه و خالقی، سعید (1396). برآورد اثرات اقتصادی ناشی از آلودگی نفتی در اثر غرق شدن دو بارج در منطقۀ پارک ملی نایبند (سال 1389) بر بخش­های تولیدی استان بوشهر. مجلهمنابعطبیعیایران،70 (2)، 427-438.
  9. مهدیلو، علی، ابوالحسنی، اصغر و رضائی، محسن (1398). رتبه‌بندی انواع تحریم‌های اقتصادی و برآورد شاخص مخاطرات تحریم با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی. فصلنامه نظریه­های کاربردی اقتصاد، 6 (2)، 72-47.
  10. مرکز آمار ایران، معاونت برنامه‏ریزی و نظارت راهبردی (1397). جدول داده-ستانده 99 بخشی سال1390.
  11. محمد خانلی، شهرزاد، محمدی، تیمور، فریدزاد، علی و قاسمی، عبدالرسول (1396). بررسی رفتار قیمتی فرآورده‌های نفتی با تغییر قیمت نفت خام در چارچوب سیاست­گذاری ایران در بخش نفت. فصلنامه نظریه­های کاربردی اقتصاد، 5(1)، 24-1.
  12. یوسفی، محمدقلی و غلباش قره بلاغی، محمدحسین (1392). تعیین اهمیت نسبی بخش های اقتصاد ایران با استفاده از تکنیک داده-ستانده و اتخاذ رویکرد پیوندهای پسین و پیشین خالص. فصلنامه پژوهش­های اقتصادی ایران، 17(53)، 211-187.

1-    Banouei, A. A., Karami, M., Azad, S. I. & Banouei, J. (2010). Assessing the impact of potential sudden reduction of the supply of petroleum on the different sectors of the Iranian economy. 18th International Input Output Conference, Sydney, Australia (In Persian).

2-    Banouei, A., Momeni, F., Amadeh, H., Zakeri, Z., & Karami, M. (2012). Measurement of decrease of agricultural output to the total output in the framework of supply-driven SAM. The Journal of Economic Policy, 4(7), 1-30 (In Persian).

3-    Bazzazan, F., & Mohammadi, P. (2016). Modeling the regional economic loss of natural disasters: The case of Tehran's earthquake. Iranian Journal of Economic Research, 21(68), 99-127 (In Persian).

4-    Behboudi, D., Barghi Oskoee, M., & Mohammadi Khaneghahi, R. (2019). The effects of mining sector and mining industries development on government revenue and income of households in Iran. Economic Modeling, 13(45), 115-136 (In Persian).

5-    Chang, K. S.,  &Waters E. C. (2009). Measuring the economic linkage of Alaska fisheries a supply–driven social accounting matrix (SDSAM) approach. Fisheries Research, 97 (1-2), 17-23.

6-    Chyi, H. I., & McCombs, M. (2004). Media salience and the process of framing: coverage of the columbine school shootings. Journalism & Mass Communication Quarterly, 81(1), 22-35.

7-    Diatzenbacher, E. (2005). More on multipliers. Regional Science, 45 (2), 421-426.

8-    Dietzenbacher, E., & Miller, R. E. (2015). Reflections on the inoperability input–output model. Economic Systems Research, 27(4), 478–486.

9-    Faridzad, A., Banouei, A. A., Momeni, F., & Amadeh, H. (2013). investigating the economic and social impacts of petroleum products supply constraints using mixed social accounting matrix. Journal of Economic Modeling Research, 3(10), 99-123 (In Persian).

10-    Faridzad, A., Banouei, A., Momeni, F., & Amadeh, H. (2014). A policy-oriented analysis on price pffect of limitations on petroleum products supply in light of modified supply-driven social accounting matrix. Majlis and Rahbord, 21(79), 153-184 (In Persian).

11-    Faridzad, A., & Morovvat, H. (2015). Evaluation of vulnerability of Iranian economic sectors due to international sanctions: mixed Variable input-output approach. Economics Research, 15(58), 1-36 (In Persian).

12-    Faturay, F., Sun, Y. Y., Dietzenbacher, E., Malik, A., Geschke, A., &

Lenzen, M. (2019). Using virtual laboratories for disaster analysis–a case study of Taiwan. Economic Systems Research, 32(1), 1-26.

13-    Garza-Gil, M. D., Prada-Blanco, A., & Vázquez-Rodríguez, M. X. (2006). Estimating the short-term economic damages from the Prestige oil spill in the Galician fisheries and tourism. Ecological Economics, 58(4), 842-849.‏‏

14-    Ghasemi, A., Banouei, A. A., & Roozbahani, N. (2016). Vulnerability assessment of key economic sectors in non-operational Risk Conditions Case Study: Tehran. Journal of Economic Research (Tahghighat- E- Eghtesadi), 51(3), 683-707 (In Persian).

15-    Kerschner, C., & Hubacek, K. (2009). Erratum to “Assessing the suitability of input-output analysis for enhancing our understanding of potential effects of Peak-Oil” [Energy (2008) 34: 284–290]. Energy, 34(10), 1662-1668.

16-    Khalid, M. A., & Ali, Y. (2019). Analysing economic impact on interdependent infrastructure after flood: Pakistan a case in point. Environmental hazards, 18(2), 111-126.

17-    Lindell, M. K., & Prater, C. S. (2003). Assessing community impacts of natural disasters. Natural hazards review, 4(4), 176-185.

18-    Mahdiloo, A., Aboihasani Histani, A., & Rezaei, M. (2019). Ranking of economic sanctions and estimating hazard of sanctions index using fuzzy analytical hierarchy process. Quarterly Journal of Applied Theories of Economics, 6(2), 47-72 (In Persian).

19-    McFarlane, A. C., & Norris, F. H. (2006). Definitions and concepts in disaster research. Methods for disaster mental health research, 2006, 3-19.

20-    Madani, S., Bazazan, F., & Khaleghi, S. (2017). Estimating economic losses caused by oil spill in 2010 in Nayband bay National Marine Park (Boushehr, Iran). Journal of Natural Environment, 70(2), 427-238 (In Persian).

21-    Mohammadkhanli, S., Mohammadi, T., Faridzad, A., & Ghasemi, A. (2018). Investigating the price behavior of oil products in response to changing the price of crude oil in the framework of Iranian policy in the oil sector. Quarterly Journal of Applied Theories of Economics, 5(1), 1-24 (In Persian).

22-    Nganou, J. P., Parra, J. C., & Wodon, Q. (2009). Oil price shocks, poverty and gender: A social accounting matrix analysis for Kenya. World Bank, Washington DC, 53-79.

23-    Okuyama, Y., & Santos, J. R. (2014). Disaster impact and input–output analysis. Economic Systems Research, 26(1), 1-12.

24-    Okuyama, Y., & Yu, K. D. (2019). Return of the inoperability. Economic Systems Research, 31(4), 467-480.

25-    Oosterhaven, J. (2017). On the limited usability of the inoperability IO model. Economic Systems Research, 29(3), 452-461.

26-    Rose, A., & Wei, D. (2013). Estimating the economic consequences of a port shutdown: the special role of resilience. Economic Systems Research, 25(2), 212-232.

27-    Rose, A. (2004). Economic principles, issues, and research priorities in hazard loss estimation. In Modeling spatial and economic impacts of disasters (pp. 13-36). Springer, Berlin, Heidelberg.

28-    Santos, J. R., & Haimes, Y. Y. (2004). Modeling the demand reduction input‐output (I‐O) inoperability due to terrorism of interconnected infrastructures. Risk Analysis: An International Journal, 24(6), 1437-1451.

29-    Steinback, S. R. (2004). Using ready-made regional input-output models to estimate backward-linkage effects of exogenous output shocks. Review of Regional Studies, 34(1), 57-71.

30-    Yousefi, M., & Ghelbash, M. (2013). Using input-output table to assess relative importance of economic sectors in Iran through net forward and net backward linkages approach. Iranian Journal of Economic Research, 17(53), 187-211 (In Persian).

31-    Yu, K. D. S., Tan, R. R., & Santos, J. R. (2013, April). Impact estimation of flooding in Manila: An inoperability input-output approach. In 2013 IEEE Systems and Information Engineering Design Symposium (pp. 47-51). IEEE.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار