برآورد و مقایسه وضعیت امنیت غذایی و تأثیر متغیرهای اقتصادی بر آن در استان‌های ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه تبریز

2 دانشیار اقتصاد دانشگاه تبریز

3 استادیار اقتصاد دانشگاه تبریز

4 استاد اقتصاد دانشگاه تبریز

چکیده

امنیت غذایی همواره یک مشکل جهانی بوده و توجه دولت‌‌‌‌مردان و محافل علمی را به خود جلب نموده است. از این رو، هدف اصلی این پژوهش، برآورد وضعیت امنیت غذایی و شناسایی متغیرهای مؤثر بر تقویت یا تضعیف آن در سطح استانی است. در این راستا، نخست به مطالعه وضعیت امنیت غذایی استان‌‌‌‌ها با شاخصی فرابخشی و چند ضابطه‌‌‌‌ای مبتنی بر نمایه توسعه انسانی، طی دوره 1392-1385 پرداخته شده است. نتایج نشان می‌‌‌‌دهد به طور متوسط استان‌‌‌‌های سیستان و بلوچستان، هرمزگان و خراسان جنوبی از پایین‌‌‌‌ترین وضعیت امنیت غذایی و استان‌‌‌‌های آذربایجان شرقی، خراسان رضوی و فارس از بالاترین وضعیت امنیت غذایی برخوردارند. در مرحله بعد، تأثیر متغیرهای اقتصادی بر وضعیت امنیت غذایی، با روش داده‌‌‌‌های تابلویی پویا بررسی شده است. نتایج این بخش حاکی از آن است که متغیرهایی نظیر رشد اقتصادی استان‌‌‌‌ها عاملی مثبت و شاخص شهرنشینی و شاخص قیمت مواد غذایی استان‌‌‌‌ها عاملی منفی در بهبود وضعیت امنیت غذایی است. به طوری که با افزایش رشد اقتصادی، کاهش شهرنشینی و شاخص قیمت مواد غذایی وضعیت امنیت غذایی استان‌‌‌‌ها بهبود می‌‌‌‌یابد. یافته‌‌‌‌های تحلیل حساسیت، تأیید‌‌‌‌کننده این نتایج می‌‌‌‌باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Impact of Economic Variables on Food Security in the Provinces of Iran: Measuring and Comparing

نویسندگان [English]

  • Fatemeh Bagherzadeh Azar 1
  • Reza Ranjpour 2
  • Zahra Karami Takanlou 3
  • Mohammad Ali Motaffaker Azad 4
  • Ahmad Assadzadeh 2
1 Ph.D. Candidate in Economics, University of Tabriz
2 Associate Professor of Economics, University of Tabriz
3 Assistant Professor of Economics, University of Tabriz
4 Professor of Economics, University of Tabriz
چکیده [English]

Food security has been a global problem and has attracted the attention of policy-maker and scientific circles. So, the purpose of this study is calculating food security in provinces and identifying variables that strengthen or stopping it. In this regard, first food security situation of the provinces of Iran during 2006-2013 are calculated with multi- sectoral index based on human development index. The result shows that on average provinces of Sistan and Baluchistan, Hormozgan and South Khorasan have worst food security situation and East Azerbaijan, Khorasan and Fars have the highest food security situation. Then examine the impact of economic factors on food security with Dynamic Panel Data method.  The result suggests that economic growth index is a positive factor, urbanization and consumption price are negative factors in improving food security index. The result of Sensitivity analysis reinforces the same result. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Food security
  • Economic growth
  • Consumption price
  • Provinces

مراجع

  1. اداره کل تدوین و تنقیح قوانین و مقررات (1383). قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. تهران.
  2. اداره کل تدوین و تنقیح قوانین و مقررات (1383). قانون برنامه پنجم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. تهران.
  3. احسانی، مهرزاد، و خالدی، هومن (1381). شناخت و ارتقای بهره­وری آب کشاورزی به منظور تأمین امنیت آبی و غذایی کشور. یازدهمین سمینار کمیته ملی آبیاری و زهکشی.
  4. احمدی جاوید، مهری، اکبری، احمد، و ضیایی، محمدباقر (1393). بررسی الگوی مصرف کالاهای خوراکی خانوارهای شهری استان سیستان و بلوچستان با رویکرد امنیت غذایی. تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 3، 158- 143.
  5. اصغرپور، حسین، سلمانی، بهزاد، فشاری، مجید، و دهقانی، علی (1390). تأثیر فساد اداری بر نرخ پس­انداز ملی کشورهای منطقه MENA (رهیافت داده­های تابلویی پویا). فصلنامه تحقیقات مدل­سازی اقتصادی، 3، 99- 121.
  6. بختیاری، صادق، نصراللهی، خدیجه، و عمادزاده، مصطفی (1380). سیاست­های تعدیل اجراشده در برنامه اول عمرانی و امنیت غذایی در استان اصفهان. پژوهشنامه بازرگانی، 19، 99-134.
  7. بختیاری، صادق، و مویدفر، رزیتا (1379). کشاورزی و امنیت غذایی پایدار: فرصت­ها و چالش­ها. سومین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران.
  8. برزگر، زهرا (1391).  شهرنشینی و تأثیرات آن بر امنیت غذا، آب و انرژی در ایران نمونه موردی: شهر شیراز. فصلنامه برنامه­ریزی منطقه­ای، 5 (2)، 64- 53.
  9. تنهایی، مریم، زارع، ابراهیم، شیرانی بید آبادی، فرهاد، جولایی، رامتین  (1394). بررسی وضعیت امنیت غذایی با استفاده از شاخص تنوع غذایی: مطالعه­ی موردی مناطق روستایی شهرستان مرودشت، استان فارس. فصلنامه­ی روستا و توسعه، 4(18)، 35-17.
  10. جعفری ثانی، مریم، و بخشوده، محمد (1386). مقایسه فقر و ناامنی غذایی خانوارهای روستایی و شهری استان خراسان. ششمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران.
  11. حسن قمی، مجید، میرمیران، پروین، امیری، زهره، اصغری، گلاله، صادقیان، سعید، سربازی، نرگس، و عزیزی، فریدون (1391). ارتباط امنیت غذایی با تنوع غذایی در افراد بالای 40 سال در منطقه 13 تهران. مجله غدد درون ریز و متابولیسم ایران، 4 (14)، 367-360.
  12. دستگیری، سعید، محبوب، سلطانعلی، توتونچی، هلدا، و استاد رحیمی، علیرضا (1385).  عوامل مؤثر بر ناامنی غذایی: یک مطالعه مقطعی در شهر تبریز سال 84- 1383. مجله دانشگاه علوم پزشکی اردبیل، 3 (6)، 239- 233.
  13. رنجبر، رحمان (1384). بررسی نحوه تعامل امنیت غذایی با امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران. سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی جمهوری اسلامی ایران.
  14. سند ملی توسعه فرابخشی امنیت غذا و تغذیه (1383). برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. تهران.
  15. کرم سلطانی، زهرا، درستی، احمد رضا، اشراقیان، محمدرضا، سیاسی، فریدون، و جزایری، ابوالقاسم (1386). چاقی و امنیت غذایی در کودکان دبستانی شهر یزد. مجله دانشکده پزشکی، 7(65)، 76- 68.
  16. کریمی تکانلو، زهرا، و رنج­پور، رضا (1393). اقتصاد سنجی داده­های تابلویی. سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی و دانشگاه­ها. تهران.
  17. کلاهدوز، فریبا، و نجفی، فریبا (1390).  سامانه ملی پایش امنیت غذا و تغذیه در ایران و تدوین اولین نقشه ی وضعیت امنیت غذایی در کشور (پژوهش سمپات). وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاونت سلامت، دفتر بهبود تغذیه جامعه.
  18. گتک، سابراتا (1380). درآمدی بر اقتصاد توسعه. ترجمه: زهرا افشاری. انتشارات دانشگاه الزهرا، تهران.
  19. محمدزاده، آسیه، درستی مطلق، احمدرضا، و اشراقیان، محمدرضا (1389). رابطه امنیت غذایی با عوامل اجتماعی- اقتصادی و وضعیت وزن نوجوانان. مجله علوم تغذیه و صنایع غذایی ایران، 1(5)، 62- 55.
  20. محمدی، رضا (1393). تأثیرات قیمت مواد غذایی بر امنیت غذایی در ایران طی دوره 1390- 1360. پایان­نامه دولتی دانشگاه پیام نور استان البرز. کارشناسی ارشد. استاد راهنما: غلامرضا یاوری.

 

  1. Applanaidu, S. D., Abu Bakar, N. A., & Baharudin, A. H. (2014). An econometric analysis of food security and related macroeconomic variables In Malaysia: A Vector Autoregressive Approach (VAR). UMK Procedia, 1, 93-103.
  2. Arellano, M., & Bond, S. (1991). Some tests of speciation for Panel Data: Monte Carlo evidence and an application to employment equations. Review of Economic Studies, 58, 277-297.
  3. Babatunde, R. O., Omotesho, O. A., & Sholotan, O. S. (2007). Factors influencing food security status of rural farming households in North Central Nigeria. Agricultural Journal, 2(3), 351- 357.
  4. Bala, B. K., Alias, E. F., Arshad, F. M., Noh, K. M., & Hadi, A. H. A. (2014). Modelling of food security in Malaysia. Simulation Modeling Practice and Theory, 47, 152- 164.
  5. Baltagi, B. H. (2005). Econometrics of Panel Data; John Wiley & Sons Ltd, The Atrium, Southern Gate, Chichester, England.
  6. Breisinger, C., & Ecker, O. (2014). Simulating economic growth effects on food and nutrition security in Yemen: A new macro- micro modeling approach. Economic Modelling, 43, 100- 113.
  7. Brinkman, H.-J., de Pee, S., Sanogo, I., Subran, L., & Bloem, M. W. (2009). High food prices and the global financial crisis have reduced access to nutritious food and worsened nutritional status and health. Journal of Nutrition, 140(1), 153S–161S.
  8. Chen, J. (2007). Rapid urbanization in China: A real challenge to soil protection and food security. Catena, 69(1), 1-15.‏
  9. De Cock, N., D’Haese, M., Vink, N., Van Rooyen, C. J., Staelens, L., Schonfeldt, H. C., & D’Haese, L. (2013). Food security in rural areas of Limpopo Province, South Africa. Food Security, 5 (2), 269- 282.
  10. De Muro, P., & Burchi, F. (2007). Education for rural people and food security: A cross country analysis. Food and Agriculture Organization of the United Nations.
  11. Diaz- Bonilla, E., & Ron, J. F. (2010). Food security, price volatility and trade: some reflection for developing countries, ICTSD Programme on Agricultural Trade and Sustainable Development. Issue Paper No. 28.
  12. Ecker, O. (2012). Agricultural growth is good, but is not enough to improve nutrition, International Food Policy Research Institute, Secure Nutrition Seminar, World Bank, June.
  13. El-Zanathy, F., & Way, A. (2009). Egypt demographic and health survey 2008. Ministry of Health, El-Zanaty and Associates, Macro International, Cairo.
  14. Engel, E. (1857). Die productions- und consumptionsverhaltnisse des konigreichs sachsen. Reprinted in Engel’s Die Lebenskosten belgischer Atbeiter-Familien.Dresden, 1895.
  15. Epp, S. (2011). Provincial approaches to food security report, Co-Published by Food Matters Manitoba and the Manitoba Alternative Food Research Alliance.
  16. FAO. (1996). The state of food and agriculture report, Food and Agriculture Organization of the United Nations, Rome.
  17. FAO. (2008). An introduction to the basic concepts of food security, online: http://www.fao.org/docrep/013/al936e/al936e00.pdf
  18. FAO. (2008). Urbanazation and food security in Sub-Sabaran Africa. Paper prepared for the 25th regional conference for Africa. Nairobi, Kenya: June.
  19. FAO. (2012). World food programme, IFAD. The State of Food Insecurity in the World 2012. Rome.
  20. FAO. (2015). The state of food insecurity in the world, International Hunger Targets: Taking Stock of Uneven Progress.
  21. FAO & WFP (World Food Programme) (2009). The state of food insecurity in the world: Economic crises – Impacts and lessons learned. Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations.
  22. Fischer, T., Byerlee, D., & Edmeades, G. (2014). Crop yields and global food security, Grains Research and Development Corporation Report. Australian Centre for International Agricultural Research.
  23. Ghassemi, H., Harrison, G., & Mohammad, K. (2005). An accelerated nutrition transition in Iran. Public Health Nutrition, 5 (1A), 149- 55.
  24. Gustafson, D. J. (2013). Rising food costs and global food security: key issue and relevance for India. Indian Journal of Medical Research, 138 (3), 398- 410.
  25. Haddad, L., Alderman, H., Appleton, S., Song, L., & Yohannes, Y. (2003). Reducing child under- nutrition: How far does income growth take us? World Bank Economic, Review, 17, 107-131.
  26. Headey, D. (2013). Developmental drivers of nutritional change: a cross – country analysis. World Development, 42, 76-88.
  27. Hsiao, C. (1986). Analysis of panel data, Cambridge University Press.
  28. International Fund for Agricultural Development (2012). Water and Food Security, Rome.
  29. Mason, J., Rivers, J., & Helwig, C. (2005). Recent trends in malnutrition in developing regions: Vitamin A deficiency, anemia, iodine deficiency, and child underweight. Food and Nutrition Bulletin, 26(1), 57–162.
  30. Matuschke, I. (2009). Rapid urbanization and food security: using food density maps to identify future food security hotspots, Contributed paper prepared for presentation at the International Association of Agricultural Economists Conference, Beijing. China, August.
  31. Maxwell, S. (1988). National food security planning: first thoughts from Sudan, Paper presented to Workshop on Food Security in the Sudan, IDS, Sussex, 3- 5 October 1988; and in Maxwell, Simon (ed), 1991, To Cure All Hunger: Food Policy and Food Security in Sudan, IT Publication, London, 1991.
  32. Mohammadi, F., Omidvar, N., Houshiar- Rad, A., Khoshfetrat, M. R., Abdollahi, M., & Mehrabi, Y. (2012). Validity of an adapted household food insecurity access scale in urban households in Iran. Public Health Nutrition, 15(1), 149- 157.
  33. Morshedi, L., Lashgarara, F., Hosseini, S. J. F., & Omidi Najafabadi, M. (2015). The Role of organic farming in improving food security in Fars Province. Biological Forum- An International Journal, 7 (2), 426- 429.
  34. Overman, H. G., & Venables, A. J. (2005). Cities in the developing world, CEPDP, 695. Centre for Economic Performance. London School of Economics and Political Science, Lindon, UK. ISBN 0753018756
  35. Pinstrup, A. (2009). Food security: definition and measurement. Food. Security, 1, 5–7.
  36. Reardon, T., & Matlon, P. (1989). Seasonal food insecurity and vulnerability in drought affected regions of Burkina- Faso, in D. E. Sahn (ed), Seasonal Variability in Third World Agriculture: the Consequences for Food Security, Baltimore and London: John Hopkins University Press.
  37. Sant'ana de Camargo Barros, G., Rogerio Aparecido Alves, L., & Osaki, M. (2010). Biofuels, food security and compensatory subsidies. China Agricultural Economic Review, 2(4), 433-455.‏
  38. Sargan, J. D. (1958). The Estimation of economic relationships using instrumental variables. Econometrica, 26 (3): 393–415.
  39. 40.    Timmer, P. (2000). The Macro dimensions of food security: evidence growth, equitable distribution, and food price stability. Food Policy, 25(3), 283-295.
  40. Todaro, S. (2006). Economic development, Prentice Hall: Ninth Edition.
  41. UNDPI. (1998). Universal declaration of human rights, United Nations Department of Public Information, New York, NY.
  42. United Nations (1975). Report of the world food conference. Rome, 5- 16. November 1974, New York.
  43. Usha, A. (2002). Urban environment – sustainable development, Working Paper Series, K.
  44. Vhurumuku, E., Nanayakkara, L., Petersson, A., Kumarasiri, R. H. W. A., & Rupasena, L. P. (2012). Food security in the Northern and Eastern Provinces of Sri Lanka, A comprehensive food security assessment report, United Nations World Food Programme, Ministry of Economic Development and Hector Kobbekaduwa Agrarian Research and Training Institute.
  45. World Bank (1986). Poverty and hunger: issues and options for food security in developing countries. World Bank Policy Study, Washington DC.
  46. World Bank (2014). World development indicators database. Accessed June 6, 2014: http://data.worldbank.org/data-catalog/world- development-indicators.
  47. World Bank (2016). World development indicators database. Accessed June 30, 2016. http://data.worldbank.org/data-catalog/world-development-indicators.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار