برآورد حجم اقتصاد زیرزمینی در استان‌های ایران و بررسی عوامل موثر بر آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه تبریز

2 دانشیار اقتصاد و مدیریت دانشگاه تبریز

3 استادیار اقتصاد دانشگاه شیراز

چکیده

با توجه به مطالعات انجام شده، حجم اقتصاد زیرزمینی، نحوه اندازه‌‌‌گیری آن و بررسی عوامل مؤثر بر آن در سطح کشوری و با روش‌‌‌های مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است. حال آن‌‌‌که این موضوع در سطح استان‌‌‌های ایران مورد مطالعه قرار نگرفته است. با توجه به خلأ موجود، این مطالعه به برآورد حجم اقتصاد زیرزمینی استان‌‌‌های ایران طی دوره 94-1380 پرداخته است. در این راستا، برای برآورد آن از مدل تقاضای پول تعمیم‌یافته تانزی (1980) و مدل منطقه‌‌‌ای فرناندز و ولاسکو (2015) استفاده شده است. نتایج این برآورد نشان می‌‌‌دهد که حجم اقتصاد زیرزمینی در دوره مذکور در تمامی استان‌‌‌ها دارای سیر صعودی بوده است. همچنین، نتایج بررسی عوامل مؤثر بر حجم اقتصاد زیرزمینی نشان می‌‌‌دهد نرخ بیکاری دارای اثر منفی بر حجم اقتصاد زیرزمینی است و عواملی نظیر درآمد سرانه، تورم و بار مالیاتی دارای اثر مثبت بر آن است. همچنین، بین نرخ خوداشتغالی و حجم اقتصاد زیرزمینی رابطه معنی‌‌‌داری تأیید نشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Estimation of Underground Economy in Iran's Provinces and Effective Factors

نویسندگان [English]

  • Reza Karbor 1
  • Zahra Karimi Takanlou 2
  • Parviz Rostamzadeh 3
1 Ph.D. Candidate in Economics, University of Tabriz
2 Associate Professor of Economics, University of Tabriz
3 Assistant Professor of Economics, University of Shiraz
چکیده [English]

The purpose of this study was to investigate the effect of Iran's oil revenues on macroeconomic variables in the form of DSGE model during the period of 1995-2015 in the context of open economy based on the real business cycle pattern, in line with the conditions of the Iranian economy including households, enterprises, government and The monetary authority is the oil sector with an emphasis on the National Development Fund. The results of simulation of the model variables indicate that, due to the positive impetus of oil revenues, production, consumption, investment, government spending under both scenarios increases, but the increase in the direct tax distribution scenario is higher than the base scenario. Also, the greater the share of government-owned oil revenues (50 and 75 percent) in households from the current budget, the increase will also be higher in the resources of the National Development Fund. Consequently, the contribution of the Facility to the Private Sector (F) increases. According to the modeling of this study, the increased private sector investment ( ) also increases, as a result of non-oil production in the country. Therefore, based on the results obtained, the direct tax-deductible distribution policy is recommended as a supplement to the National Development Fund.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Underground Economy
  • Tax burden
  • Money demand model
  • Panel Data

مراجع

  1. امیدی پور، رضا؛ پژویان، جمشید؛ محمدی، تیمور و معمارنژاد، عباس (1394). برآورد حجم اقتصاد زیرزمینی و فرار مالیاتی : تحلیل تجربی در ایران . پژوهشنامه مالیات، 23(28)، 94-69.
  2. پیرایی، خسرو، و رجایی، حسین­علی (1394). اندازه‌گیری اقتصاد زیرزمینی در ایران و بررسی علل و آثار آن، فصلنامه سیاست­های راهبردی و کلان، 3(9)، 42-21.
  3. تقی نژاد عمران, وحید و  نیک پور، معصومه. (1392). اقتصاد زیرزمینی و علت‌های آن: مطالعه موردی ایران. فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، 2(8)، 72-53.
  4. جعفری صمیمی، احمد، و اکبری، محسن (1392). بررسی عوامل مؤثر بر اقتصاد زیرزمینی در ایران (1357-1388)، اولین همایش الکترونیکی ملی چشم‌انداز اقتصاد ایران.
  5. حسینی، اسرالسادات و نصرالهی، زهرا (1396). بررسی رابطه بین توسعه بخش مالی و اقتصاد زیرزمینی در ایران. فصلنامه پژوهش­های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار). (2)17، 24-1.
  6. خواجوی، ملیحه؛ رضایی، ابراهیم، و خداویسی، حسن (1390). برآورد اقتصاد زیرزمینی و شکاف مالیاتی در ایران: رویکرد شاخص­های چندگانه-علل چندگانه، پژوهشنامه اقتصادی، (3)11، 90-65.
  7. سلیمی­فر، مصطفی وکیوانفر، محمد (1389). اقتصاد غیررسمی در ایران و اثر تورم بر آن، مجله دانش و توسعه، (2)17. 27-1.
  8. شریف کریمی، محمد؛ دل­انگیزان، سهراب و حیدریان محمدآبادی، راضیه (1397). تعیین عوامل مؤثر بر اقتصاد زیرزمینی در ایران در دوره 89-1355 (روش تصحیح خطای برداری). مجله تحقیقات اقتصادی. (53)2. 386-367.
  9. شکیبائی، علیرضا و رئیس­پور، علی (1386). بررسی روند تحولات اقتصاد سایه­ای در ایران: رویکرد شاخص چندگانه- علل چندگانه پویا. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، (3)6، 36-17.
  10. صامتی، مجید، سامتی، مرتضی و دلائی میلان، علی (1388). برآورد اقتصاد زیرزمینی در ایران(1384-1344): به روش شاخص­های چندگانه-علل چندگانه، مجله مطالعات اقتصاد بین­الملل، (2)20، 114-89.
  11. عرب مازاریزدی، علی (1380). اقتصاد سیاه در ایران؛ اندازه، علل و آثار آن در سه دهه اخیر، مجله برنامه‌وبودجه، شماره 62 و 63، 60-3.
  12. فلاحتی، علی؛ نظیفی، مینو و عباسپور، سحر (1391). مدل­سازی اقتصاد سایه­ای و تخمین فرار مالیاتی در ایران با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی. فصلنامه تحقیقات توسعه اقتصادی. (1)6. 58-33.
  13. مداح، مجید و محمدنیاسروری، زینب (1395). بررسی رابطه بین فساد اقتصادی، اقتصاد سایه­ای و آلودگی محیط‌زیست در کشورهای منتخب اوپک (رهیافت لیزرل). فصلنامه اقتصاد مقداری (فصلنامه بررسی­های اقتصادی). (4)13. 18-1.
  14. مهرابی بشرآبادی، حسین؛ کوچک زاده، سمیه، و تابلی، حمید (1389). آیا اقتصاد سایه‌ای رشد اقتصادی را تهدید می­کند؟ (مطالعه موردی:کشور ایران)، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی ایران، (45)15، 198-181.
  15. نادران، الیاس و صدیقی، حسن (1387). بررسی اثر مالیات­ها و اجزای آن بر حجم اقتصاد زیرزمینی در ایران(1382-1351)، مجله تحقیقات اقتصادی، (4)43. 282-257.
  16.  نصراللهی، زهرا، فرزانگان،محمدرضا و طالعی اردکانی، سمانه (1391). بررسی روند تحولات اقتصاد سایه‌ای در ایران( مقایسه نرم‌افزارهای مدل­سازی آموس گرافیک و لیزرل)، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، (1)12. 92-61.
  17. هادیان، ابراهیم؛ تحویلی، علی (1392). شناسایی عوامل مؤثر بر فرار مالیاتی در اقتصاد ایران، فصلنامه برنامه‌ریزی و بودجه، (2)18، 58-39.

 

  1. Ahn, N., & De La Rica, S. (1997). The underground economy in Spain. An alternative to unemployment?. Applied Economics, 29, 733-743.
  2. Arabmaziar-Yazdi, A. (2000). Underground economy in Iran: Size, causes and effect of it in three recent decades. The journal of Plan and Baujet. 62-63. 61-102. (In Persian).
  3. Ariyo, A., & Bekoe, W. (2012). Currency demand, the underground economy and tax evasion: The case of Nigeria. Journal of Monetary and Economic Integration, 11(2), 129-157.‏
  4. Asiedu, E., & Stengos, T. (2014). An empirical estimation of the underground economy in Ghana. Economics Research International.‏
  5. Schneider, F., Buehn, A., & Montenegro, C. E. (2011). Shadow economies all over the world: New estimates for 162 countries from 1999 to 2007. Handbook on the shadow economy, 9-77.‏
  6. .Buhn, A., Karmann, A., & Schneider, F. (2007). Size and development of shadow economy and of do-it-yourself activities in Germany. Cesifo Working Paper, 2021.  https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=995414
  7. Cagan, P. (1958). The Demand for currency relative to total money supply, Journal of Political Economy, 66:303-328.
  8. Christopoulos, D. K. )2003(. Does underground economy respond symmetrically to tax changes? Evidence from Greece. Economic Modeling, 20)3(, 563- 570.
  9. Falahati A, Nazifi M, Abbaspour S. (2012). Modeling shadow economy and estimation tax evasion in Iran: Using artificial neural networks. Economic development research. 2 (6), 33-58. (In Persian).
  10. Frey, B.S., & Weck-Hanneman, H. (1984). The hidden economy as an unobservable variable. European Economic Review, 26, 33-53.
  11.  Giles, D. (1999). Measuring the hidden economy: Implications for econometric modeling. Economic Journal. 109, 370-380.
  12. Giles, D. (1999). Modeling the hidden economy in the tax-gap in New Zealand. Empirical Economices, 24(4), 621-640.
  13. Goel, R. K., Saunoris, J. W., & Schneider, F. (2017). Drivers of the underground economy around the millienium: A long term look for the United States.‏
  14. González-Fernández, M., & González-Velasco, C. (2015). Analysis of the shadow economy in the Spanish regions. Journal of Policy Modeling, 37(6), 1049-1064.‏
  15.  Hadian E, Tahvili A. (2013). Tax evasion and its determinants in the Iranian economy (1971-2007). The Journal of Planning and Budgeting. 18 (2). 39-58. (In Persian).
  16. Jafari-Samimi, A., & Akbari, M. (2012). Investigating of the effecting factors on underground economics in Iran (1977-2008). The first E-National Conference of Iran Economics View. (In Pesrsian)
  17. Karimi, M., Delangizan, S., Heidarian, R. (2018). Determinants of the factors effecting underground economy in Iran (1976-2010): A Vector Error Correction Model. Journal of Economic Research (Tahghighat- E- Eghtesadi), 53(2), 367-386. . (In Pesrsian)
  18. Khajavi, M., Rezaei, E., & Khodavaisi, H. (2011). The estimation of underground and tax divide in Iran. Economics research, 11(42), 65-90. . (In Pesrsian)
  19. Macias, J. B., & Cazzavillan, G. (2009). The dynamics of parallel economies. Measuring the informal sector in Mexico. Research in Economics, 63(3), 189-199.‏
  20. Maddah, M, & Mohammadnia-Sarvary, Z. (2017). Empirical analysis the relationship among corruption, shadow economy and environmental pollution among selected OPEC countries (LISREL approach). The Journal of Economic Investigation, 13(4), 1-18. (In Persian).
  21. Mehrabi-Basharabadi, H., Kuchakzadeh, S,. & Taboli, H. (2009). Does the shadow economy threaten economic growth? (Case study: Iran). The Journal of Economic Research. 15(45). 181- 198. (In Persian).
  22. Naderan, E., Sedighi, H. (2009). The Effect of taxes and their components on size of underground economy in Iran (1973-2003). Journal of Economic Research (Tahghighat- E- Eghtesadi). 43(4). (In Persian).
  23. Nasrolahi, Z., Farzanegan, M., Talei Ardakani, S. (2012). Shadow economy trends in Iran: A comparative study using Amos and Lisrel. The Economic Research, 12(2), 61-92. . (In Pesrsian)
  24. Nasrollahi, Z., Hosseini, A. (2017). Investigating the relationship between financial development and underground economy in Iran. The Economic Research (Scientific Research Quarterly). 17(2). 1-24. (In Pesrsian)
  25. Omidipour, R., Pajooyan, J., Mohamadi, T., Memarnezhad, A. (2016). The estimating of underground economy and tax enversion: Case study of Iran. Journal of Tax Research. 23(28).
  26.  Pedersen, S. (2003). The shadow economy in Germany, Great Britain and Scandinavia: A measurement based on questionnaire service, The Rockwoll Foundation Research Unit. No. 10
  27. Piraee, KH., & Rajaee, H. (2015). Estimating size of underground economy in Iran and investigation the causes and effects. Quarterly Journal of Macro and Strategic Policies. 9(3). 21-42. (In Persian).
  28. Salimifar, M., & Keivanfar, M. (2009). Informal economy in Iran and the effect of inflation on it. The Journal of Knowledge and Development. 17 (1). 1-27. (In Persian).
  29. Sameti, M,. Sameti, M,. Dallali-Esfahani. (2008). The estimation of underground economy size in Iran (1964-2004): By using MIMIC. International Economics Studies. 20(2). 89-114. (In Persian).
  30. Schneider, F., & Enste, D.  (2000). Shadow economics: Size, case and consequences, The Journal of Economic Literature, 77-114.
  31. Schneider, F., & Enste, D. (2003). Hiding in the shadows: The growth of the underground economy (No. 30). International Monetary Fund.‏
  32. Schneider, F., & Enste, D. H. (2000). Shadow economies: size, causes, and consequences. Journal of Economic Literature, 38(1), 77-114.‏
  33. Schneider, F., & Hametner, B. (2014). The shadow economy in Colombia: size and effects on economic growth. Peace Economics, Peace Science and Public Policy, 20(2), 293-325.‏
  34.  Shakibaei, A,. & Raeispour, A. (2007). The Evolution of shadow economy in Iran: A DYMIMIC approach. The Economic Research. 7(3). 17-36. (In Persian).
  35. Shneider, F. (2014). The shadow economy, Studien/ pfuschneu/ 2014/ ShadEc _2014.doc
  36. Taghineghad, V., Nikpoor, M. (2014). Underground economy and its causes: A case study of Iran. Journal of Applied Economics Studies in Iran, 2(8), 53-72. (In Pesrsian)
  37.  Tanzi, V. (1980). The underground economy in the United States: Estimate and implications. Banca Nazionale Del Lavoro, 135/4,427-453
  38.  Tanzi, V. (1983). The underground economy in the United States: Annual estimates. IMF staff papers, 30( 2), 283-305.
  39. Tanzi, V. (1999). Uses and abuses of estimates of the underground economy. Economic Journal, 456, 338-347.
  40. Tanzi, V. (2008). The Shadow Economy, Its Causes and Its Consequences. International Seminar on the Shadow Economy Index in Brazilian. Brazilian institute for Ethics in competition.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار