اثر نااطمینانی‌ ملی و جهانی بر تراز تجاری ایران و شرکای تجاری منتخب با تاکید بر تنوع صادراتی: رویکرد پارامترهای متغیر در زمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

2 دانشیار، گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

3 دانشجوی دکتری اقتصاد، گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز،ایران

چکیده

امروزه در بیشتر کشورهای در حال توسعه بخش تجارت خارجی به عنوان اهرم رشد و توسعه اقتصادی مورد توجه قرار گرفته است. یکی از مولفه‌های تعیین‌کننده آسیب‌پذیری اقتصادها از انواع نااطمینانی‌ها را باید در نوع ترکیب کالاهای تولیدی که نمود آن در ترکیب کالاهای صادراتی و وارداتی قابل مشاهده است، مورد توجه قرار داد. کشورهایی با تنوع کالاهای صادراتی بالا از درآمد ارزی پایدار و ثبات بیشتر در مواجه با انواع نااطمینانی برخوردارند. از این روی، در این تحقیق اثر نااطمینانی‌های ملی و جهانی بر تراز تجاری ایران و شرکای تجاری منتخب (چین، هند و ترکیه) با تاکید بر تنوع صادراتی، با استفاده از روش خودرگرسیون بردای و رویکرد اتصالات پارامترهای متغیر در زمان، طی دوره 2004:04-2022:12 بررسی شده است. متغیرهای تحقیق شامل نااطمینانی ایران، نااطمینانی جهانی، صادرات به کشور منتخب، واردات از کشور منتخب، نرخ ارز واقعی دوطرفه، تراز تجاری، نسبت تولید ناخالص داخلی دو کشور و شاخص تنوع صادراتی بوده است. برخی از نتایج نشان داد که نااطمینانی ایران نسبت به نااطمینانی جهانی اثرگذاری بیشتری بر متغیرهای مرتبط با تجارت دوجانبه کشورهای مورد مطالعه داشته است. دوره‌های بهبود تنوع صادراتی، اثر نااطمینانی کمرنگ‌تر بوده است. نتیجه‌ای که در یافته‌های خالص اتصالات جفتی جهت دار دو کشور ترکیه و هند به وضوح قابل مشاهده بوده است. نکته حائز اهمیت اینکه مطابق نتایج الگوی تجارت دوجانبه ایران - هند، رابطه بین تنوع صادراتی و نااطمینانی را به خوبی انعکاس داده است. لذا پیشنهاد می‌شود محققان در مطالعات آتی اثر ریسک ژئوپلتیک را نیز برای این کشورها لحاظ نمایند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Effect of National and Global Uncertainty on The Trade Balance of Iran and Selected Trade Partners Countries with an Emphasis on Export Diversification: Time Varying Parameters Approach

نویسندگان [English]

  • ebrahim anvari 1
  • Ahmad Salahmanesh 2
  • NargesKhatoon Pirhadi Tavandashti 3
1 Professor of Economics at Sahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, , Iran
2 Associate Professor, Department of Economics, Faculty of Economics and Social Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
3 Phd Student in economics, Department of Economics, Faculty of Economics and Social Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz
چکیده [English]

In recent years, the foreign trade sector has been recognized as a lever for economic growth and development in most developing countries. A key determinant of economies' vulnerability to various uncertainties lies in the composition of produced goods, which is reflected in the structure of export and import commodities. Countries with high export diversification benefit from stable foreign exchange earnings and greater resilience against uncertainties. Therefore, this study examines the impact of domestic and global uncertainty on the trade balance of Iran and selected trading partners (China, India, and Turkey), with emphasis on export diversification, using the Vector Autoregression (VAR) method and a Time-Varying Parameter (TVP) approach over the period 2004:04–2022:12. The variables of the study include Iran’s uncertainty, global uncertainty, exports to selected countries, imports from selected countries, bilateral real exchange rate, trade balance, GDP ratio of the two countries, and the export diversification index. Key findings reveal that Iran’s uncertainty had a stronger impact on bilateral trade variables compared to global uncertainty. Periods with improved export diversification showed weaker effects of uncertainty, a result clearly evident in the net directional pairwise spillovers between Iran-Turkey and Iran-India. Notably, the Iran-India bilateral trade model effectively captured the relationship between export diversification and uncertainty. Given these findings, it is recommended that future research incorporate geopolitical risk effects for these countries to further enrich the analysis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Trade balance
  • export diversity
  • uncertainty
  • time-varying parameters