بررسی رفتار قیمتی فرآورده‌های نفتی با تغییر قیمت نفت‌ خام در چارچوب سیاست‌گذاری ایران در بخش نفت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد نفت و گاز دانشگاه علامه طباطبائی

2 دانشیار اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی

3 استادیار اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

در سال‌های اخیر، اصلاح قیمت فرآورده‌های نفتی در مقام اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها و حرکت به سمت قیمت‌های واقعی، در دستور کار قرار گرفته است. شناخت رفتار قیمتی این فرآورده‌ها قبل از اتخاذ هرگونه تصمیمی از اهیمت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد، به‌طوریکه می‌تواند به عنوان پیش‌نیاز بسیاری از تصمیم‌گیری‌های حوزه انرژی مطرح گردد. مقاله حاضر به بررسی وجود رابطه موشک و پَر- افزایش سریع و موشکوار قیمت فرآوده‌ها با افزایش قیمت نفت و کاهش کند همانند یک پر در واکنش به کاهش قیمت نفت- در قیمت فرآورده‌ها پرداخته است. در این مقاله که از الگوی غیرخطی خودرگرسیونی با وقفه‌های توزیعی (NARDL) و داده‌های ماهانه برای بازه‌ زمانی 2005 تا 2016 استفاده شده، نتایج حاکی از وجود رابطه نامتقارن بلندمدت و کوتاه‌مدت و نیز وجود اثر موشک و پَر، برای هر پنج فرآورده‌ می‌باشد. لذا با لحاظ اثر فوق‌الذکر به نظر می‌رسد انتخاب قیمت فوب خلیج فارس معیار مناسبی نبوده و دولت می‌بایست نسبت به بازنگری مطلوب در قانون هدفمندی یارانه‌ها و سایر قوانین بالادستی مرتبط، با لحاظ این اثر، اقدام نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating the Price Behavior of Oil Products in Response to Changing the Price of Crude Oil in the Framework of Iranian Policy in the Oil Sector

نویسندگان [English]

  • Shahrzad Mohammadkhanli 1
  • Teymour Mohammadi 2
  • Ali Faridzad 3
  • Abdorasoul Ghasemi 2
1 Ph.D. Candidate in Oil & Gas Economy, Allameh Tabatabai University
2 Associate Professor of Economics, Allameh Tabatabai University
3 Assistant Professor of Economics, Allameh Tabatabai University
چکیده [English]

In recent years, the reform of oil product prices has been on the agenda for enforcing subsidies targeting and moving towards real prices. Understanding the pricing behavior of these products prior to making any decision is very important, which can be considered as a prerequisite for many energy-related decisions. The present paper seeks to investigate the existence of a rocket-feather effect in oil product prices- high-speed and fast-moving like a rocket, in response to rising crude oil prices and slow down prices, like a feather, in response to decrease crude oil prices. In this paper, which uses a nonlinear autoregressive distributed lags (NARDL) model and monthly data for the period 2005 to 2016, the results indicate a long-term and short-run asymmetric as well as rocket-feather effect for each of the five products. Therefore, in view of the above, it seems that the choice of Persian Gulf fob prices is not a suitable criterion, and the government should proceed with a favorable review in the targeted subsidy law and other related upstream legislation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Price of crude oil
  • Oil products
  • Subsidy
  • Asymmetry
  • NARDL

مراجع

  1. ابراهیمی، سجاد (1390). اثر شوکهای قیمت نفت و نوسانات نرخ ارز و نا اطمینانی حاصل از آن‌ها بر رشد اقتصادی کشورهای منتخب نفتی. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، 59، 105-83.
  2. امامی، کریم، شهریاری، سمانه، و دربانی، سمن (1390). اثر شوک‌های نفتی بر رشد اقتصادی برخی کشورهای وارد‌کننده و صادرکننده‌ نفت. فصلنامه علوم اقتصادی، 5(16)، 62- 26.
  3. اندرس، والتر (1386). اقتصاد سنجی سری زمانی با رویکرد کاربردی. ترجمه شوال پور، سعید و صادقی، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، چاپ یکم، 173-319.
  4. آیین‌نامه اجرایی قانون بودجه  کل کشور (1390).
  5. آیین‌نامه اجرایی قانون بودجه کل کشور (1391).
  6. آیین‌نامه اجرایی قانون بودجه کل کشور(1392).
  7. آیین‌نامه اجرایی قانون بودجه کل کشور (١٣٩٣).
  8. جبل عاملی، فرخنده،گودرزی، و فراهانی، یزدان ( 1394). تاثیر اصلاح یارانه بر مصرف حامل انرژی در ایران : مطالعه موردی مصرف بنزین، نفت و گازوییل. فصلنامه مجلس و راهبرد، 22(81)، 89-69.
  9. جلالی نائینی، احمدرضا، کشاورز حداد، غلامرضا، اسکندری زنجانی، روح اله، و زمانی، مهرزاد (1388). بررسی رابطه علیت بین قیمت نفت خام و قیمت فرآورده‌های نفتی در بازارهای آمریکا و اروپا.  فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، 6(22)، 27-1.
  10. حسن تاش، سید غلامحسین (1387). بررسی عوامل تأثیرگذار بر بازار و قیمت‌های جهانی نفت‌ خام. مجمع تشخیص مصلحت نظام مرکز تحقیقات استراتژیک.
  11. حیدری، حسن و سعیدپور، لسیان (1390). دلالت‌هایی بر آزادسازی قیمت فرآورده‌های نفتی در ایران. مجله پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 19(58)، 30-5.
  12. درخشان، مسعود (1391). امنیت انرژی و تحولات آینده بازارهای نفت و گاز. راهبرد، 21(64)، 188-159.
  13. کلمنتز، بندیکت، جونگ، هونگ سونگ، و گوپتا، سانجیو ( 1388). مترجم: احمدوند محمد، رحیم و طبیبی، منیژه. آثار واقعی و توزیعی آزادسازی قیمت فرآورده‌های نفتی: مورد اندونزی. مجله اقتصادی. 101، 24-5.
  14. فریدزاد، علی، بانویی، علی اصغر، مومنی، فرشاد، و آماده، حمید (1393). تحلیل سیاستی آثار و تبعات قیمتی محدودیت عرضه فرآورده‌های نفتی با استفاده از الگوی اصلاح شده ماتریس حسابداری اجتماعی عرضه محور. فصلنامه مجلس و راهبرد. 79، 153-84.
  15. مهرابی بشرآبادی، حسین، و حسینی، سید جعفر (1389). بررسی اصلاح قیمت فرآورده‌های نفتی و اثر آن بر مدیریت تقاضا در کشورهای منتخب عضو اوپک. راهبرد توسعه. 22، 169-186.
  16. منظور، داود، وکهن هوش نژاد، روح اله ( 1393). بررسی تطبیقی پیش‌بینی‌های چشم انداز جهانی انرژی.  نشریه انرژی ایران، 7(1)، 145-129.

 

  1. Al-Gudhea, S., Kenc, T., & Dibooglu, S. (2007). Do retail gasoline prices rise more readily than they fall?: A threshold cointegration approach. Journal of Economics and Business, 59(6), 560-574.
  2. Asche, F., Gjølberg, O., & Völker, T. (2003). Price relationships in the petroleum market: an analysis of crude oil and refined product prices. Energy economics, 25(3), 289-301.
  3. Asplund, M., Eriksson, R., & Friberg, R. (2000). Price adjustments by a gasoline retail chain. The Scandinavian Journal of Economics, 102(1), 101-121.
  4. Bacon, R. W. (1991). Rockets and feathers: the asymmetric speed of adjustment of UK retail gasoline prices to cost changes. Energy economics, 13(3), 211-218.
  5. Balabanoff, S. (1993). The composite barrel of retail prices and its relationship to crude oil prices. OPEC Energy Review, 17(4), 421-449.
  6. Balke, N. S., Brown, S. P., & Yucel, M. K. (1998). Crude oil and gasoline prices: an asymmetric relationship?. Economic Review-Federal Reserve Bank of Dallas, 2.
  7. Berument, M. H., Sahin, A., & Sahin, S. (2014). The relative effects of crude oil price and exchange rate on petroleum product prices: Evidence from a set of Northern Mediterranean countries. Economic Modelling, 42, 243-249.
  8. Clements, B., JUNG, H. S., & Gupta, S. (2007). Translated by: Ahmadvand, Taiebi,(2010), Real and Distributive Effects of Petroleum Price  Liberalization: The Case of Indonesia, Economic Journal, 101, 5-24 (In Persian).
  9. Clerides, S. (2010). Retail fuel price response to oil price shocks in EU countries. Cyprus Economic Policy Review, 4(1), 25-45.
  10. Chattopadhyay, M., & Mitra, S. K. (2015). Exploring asymmetric behavior pattern from Indian oil products prices using NARDL and GHSOM approaches. Energy Policy, 86, 262-272.
  11. Chou, K. (2012). Price adjustment in Taiwan retail gasoline market. International Journal of Economics and Finance, 4(7), 132.
  12. Derakhshan. (2012). Energy Security and Future Developments in Oil and Gas Markets, strategy, 64, 159-188 (In Persian).
  13. Ebrahimi, S. (2011). Effects of Oil Price Shocks and Exchange Rate Volatility and Uncertainty on Economic Growth in Selective Oil Countries. Iranian Journal of Trade studies(IJTC), 15(59), 83-105 (In Persian).
  14. Emami, K,. Shahriyari, S., & Darbani, S. (2011). Impact of oil shocks on economic growth in some oil importing and exporting countries. FEC Joiurnal, 5(16), 26-62 (In Persian).
  15. Enders, W. (2004). Applied Econometric Time Series. Translated by Sadeghi &Shavvalpour, (2012), I.S.U press (In Persian).
  16. Engle, R. F., & Granger, C. W. (1987). Co-integration and error correction: representation, estimation, and testing. Econometrica: journal of the Econometric Society, 251-276.
  17. Faridzad, A., Banooyi, A., Momeni, F., & Amadeh, H. (2014). Policy analysis of the effects and costs of limiting the supply of petroleum products using a modified supply-driven social accounting matrix, Parliament and strategy, 79, 84-153 (In Persian).
  18. Galeotti, M., Lanza, A., & Manera, M. (2003). Rockets and feathers revisited: an international comparison on European gasoline markets. Energy economics, 25(2), 175-190.
  19. Hasantash, S. (2008). Investigating Factors Affecting Market and Global Crude Prices, Strategic Research Center of expediency Council (In Persian).
  20. Heidari, H., & Saedpour, l. (2011). Implications for the liberalization of the price of oil products in Iran, Journal of Economic Research and Policies, 58(19), 5-30 (In Persian).
  21. Jabalameli, F., & Goodarzi, Y. (2015). Impact of subsidy reform on energy consumption in Iran: Case study of gasoline, oil and gasoline consumption, Parliament and strategy, 81, 69-89 (In Persian).
  22. Jalali, A., Keshavarz Haddad, GH., Eskandari, R., & Zamani, M. (2009). Investigating the relationship between the price of crude oil and the price of petroleum products in American and European markets, Quarterly Energy Economics Review, 6(22), 1-27 (In Persian).
  23. Ji, Q. (2012). System analysis approach for the identification of factors driving crude oil prices. Computers & Industrial Engineering, 63(3), 615-625.
  24. Johansen, S., & Juselius, K. (1990). Maximum likelihood estimation and inference on cointegration—with applications to the demand for money. Oxford Bulletin of Economics and statistics, 52(2), 169-210.
  25. Johnson, R. N. (2002). Search costs, lags and prices at the pump. Review of Industrial Organization, 20(1), 33-50.
  26. Kaufmann, R. K., & Laskowski, C. (2005). Causes for an asymmetric relation between the price of crude oil and refined petroleum products. Energy Policy, 33(12), 1587-1596.
  27. Lamotte, O., Porcher, T., Schalck, C., & Silvestre, S. (2013). Asymmetric gasoline price responses in France. Applied Economics Letters, 20(5), 457-461.
  28. Lee, J., & Strazicich, M. C. (2003). Minimum Lagrange multiplier unit root test with two structural breaks. Review of economics and statistics, 85(4), 1082-1089.
  29. Manzour, D., & Kahnoushnejhad, R. (2014). World Energy Outlook: a Comparative Study, Iranina journal of Energy, 49, 139-165 (In Persian).
  30. Mehrrabi, B, H., Hosseini, J. (2010). The Survey of Price Correction of Oil Products and Its Effect on the Demand Management in the Elected OPEC Countries, Development strategy, 22, 169-186 (In Persian).
  31. Pal, D., & Mitra, S. K. (2015). Asymmetric impact of crude price on oil product pricing in the United States: An application of multiple threshold nonlinear autoregressive distributed lag model. Economic Modelling, 51, 436-443.
  32. Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of applied econometrics, 16(3), 289-326.
  33. Reilly, B., & Witt, R. (1998). Petrol price asymmetries revisited. Energy Economics, 20(3), 297-308.
  34. Shin, Y., Yu, B., & Greenwood-Nimmo, M. (2014). Modelling asymmetric cointegration and dynamic multipliers in a nonlinear ARDL framework. In Festschrift in Honor of Peter Schmidt (pp. 281-314). Springer, New York, NY.
  35. Council, W. E. (2013). World energy scenarios composing energy futures to 2050. PSI, London.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار