آزمون اثرات تکانه‌های داخلی و خارجی بر تراز تجاری کشور ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

2 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

چکیده

مقاله حاضر تاثیر تکانه‌های داخلی و خارجی بر تراز تجاری کشور را با استفاده از مدل خودرگرسیون برداری ساختاری SVAR برای سال‌های 1990-2020 توضیح می دهد. بر اساس نتایج برآورد مدل یک تکانه وارده از ناحیه قیمت نفت و جهش نرخ ارز به‌ترتیب به‌اندازه 13 درصد و 8 درصد باعث بدتر شدن وضعیت تراز تجاری در کشور می‌شود. همچنین یک تکانه وارده از ناحیه سال‌های تحریم در صادرات نفتی کشور، حجم نقدینگی و نرخ تورم، به ترتیب باعث بدتر شدن 1، 4 و 32 درصدی تراز تجاری می‌شود. بر اساس نتایج توابع عکس‌العمل آنی؛ تکانه وارده از جانب افزایش قیمت نفت و جهش مثبت ارزی در دو دوره اول منجر به کاهش تراز تجاری و سپس در بلندمدت سبب افزایش و بهبود تراز تجاری شده است. همچنین براساس نتایج تجزیه واریانس در دوره سوم؛ 54/47 درصد مربوط به تکانه‌های قیمت نفتی، 95/28 درصد مربوط به تکانه جهش ارزی، 07/7 درصد مربوط به تکانه سال‌های تحریم در صادرات نفتی کشور، 87/0 درصد مربوط به تکانه نرخ سود حقیقی، 38/6 درصد مربوط به تکانه نقدینگی و 98/8 مربوط به تکانه تورم بوده است که بیشترین تکانه از ناحیه قیمت نفت و جهش ارزی بر تراز تجاری وارد شده است. با توجه به پیامد‌های گسترده تغییرات نرخ ارز بر عملکرد اقتصاد ایران، مدیریت نرخ ارز بسیار حائز اهمیت است. این امر در شرایط کنونی اقتصاد کشور به‌ویژه با افزایش تحریم‌های اقتصادی، جهش نرخ غیررسمی ارز در بازار آزاد اهمیت بیشتری یافته است. بنابراین پیشنهاد می‌شود سیاست‌گذاران اقتصادی و مسئولان بانک مرکزی ضمن اتخاذ نظام نرخ ارز شناور مدیریت تک نرخی به‌جای سیاست دستوری نرخ ارز ثابت، اثرات شوک‌ها بر نرخ ارز را در نظر بگیرند

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Examining the Effects of Internal and External Shocks on the Trade Balance of Iran

نویسندگان [English]

  • Adel Karimi 1
  • Farzin Arbabi 2
  • Manijeh Hadinejad Darsara 2
  • Khashayar Seyed Shukri 2
1 PhD Student in Economics, Faculty of Economics, Islamic Azad University, Tehran Central Branch
2 Assistant Professor, Faculty of Economics, Islamic Azad University, Tehran Central Branch
چکیده [English]

The present article examines the impact of domestic and foreign shocks on the country's trade balance using the SVAR structural vector auto regression model for the years 1990-2020. According to the estimation results of the model, an impulse from the oil price and exchange rate jump of 13% and 8% will worsen the trade balance situation in the country. Also, an impulse from the years of embargo in the country's oil exports, liquidity volume and inflation rate will worsen the trade balance by 1, 4 and 32 percent, respectively. Based on the results of instantaneous response functions; The impetus from the increase in oil prices and the positive jump in the exchange rate in the first two periods has led to a decrease in the trade balance, and then in the long term, it has led to an increase and improvement in the trade balance. Considering the wide consequences of exchange rate changes on the performance of Iran's economy, exchange rate management is very important. This has become more important in the current state of the country's economy, especially with the increase in economic sanctions, the jump in the unofficial exchange rate in the open market; Therefore, it is suggested that the central bank authorities consider the effects of shocks to the exchange rate while adopting a single-rate managed floating exchange rate system instead of a fixed exchange rate mandate policy. It is also necessary to adapt other macroeconomic policies to the currency regime and use the inflation targeting policy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Domestic impulses
  • external impulses
  • trade balance
  • SVAR model

مراجع

  1. ایرانمنش، مهدیه، جلایی، سیدعبدالمجید و زاینده رودی، محسن (1398). اثر تکانه­های ارزی بر تراز تجاری ایران با رهیافت مدل تعادل عمومی پویای تصادفی. پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی، 27(91 )، 358-323.
  2. ایران منش، سعید، صالحی، نورالله و جلایی، سید عبدالمجید (1400). بررسی اثر تحریم‌های خارجی بر تراز پرداخت‌های خارجی جمهوری اسلامی ایران: رویکرد سیستم‌های پویا. فصلنامه علمی نظریه­های کاربردی اقتصاد، 8(2)، 75-106
  3. اسمعیلی، سمیرا، قهرمان زاده، محمد، محمودی، ابوالفضل، مهر ارا، محسن و یاوری، غلامرضا (1399). تأثیر نوسانات نرخ ارز و قیمت نفت بر تراز تجاری بخش کشاورزی ایران: رویکرد منحنی J. اقتصاد و توسعه کشاورزی، 34(2)، 200-179.
  4. ابراهیمی، مریم، هژبر کیانی، کامبیز، معمارنژاد، عباس و غفاری، فرهاد (1397). بررسی اثرات نامتقارن نوسانات نرخ ارز بر تراز تجاری ایران و چین با رویکرد ARDL غیرخطی. اقتصاد مالی، 12(44)، 40-21.
  5. آل‌عمران، رویا و آل‌عمران، سید علی (1396). بررسی تأثیر سیاست پولی و توسعه مالی بر تراز تجاری کشور ایران. اقتصاد مالی، 11(38)، 98-81.
  6. بلاغی اینالو، یاسر، نجاتی، مهدی، بهمنی، مجتبی و جلائی اسفند آبادی، سیدعبدالمجید (1401). ﻣﻨﺎﻓﻊ اﻗﺘﺼﺎدی اﻳﺮان از ﮔﺴﺘﺮش رواﺑﻂ ﺗﺠﺎری ﺑﺎ اتحادیه اقتصادی اوراسیا: رویکرد GDyn. فصلنامه علمی نظریه­های کاربردی اقتصاد، 9(1)، 1-26
  7. بهمنی اسکویی، محسن (1372). اثرات کلان اقتصادی کاهش ارزش خارجی ریال ایران در دوران پس از انقلاب اسلامی. سومین سمینار سیاست­های پولی و ارزی، مؤسسه تحقیقات پولی بانکی، 120-87.
  8. پورمقیم، سید جواد (1378). عوامل تعیین کننده نرخ ارز در بازار سیاه ارز در ایران. تحقیقات اقتصادی، 54، 83-104
  9. تقوی، مهدی و محمدی، مرتضی (1390). بررسی عوامل موثر بر نرخ ارز و تراز پرداخت ها در اقتصاد ایران (یک رهیافت پولی). اقتصاد مقداری (بررسی‌های اقتصادی)، 8(1 (پیاپی 28))، 72-51.
  10. حیدری، حسن، صالحیان صالحی نژاد، زهرا و فیضی، سلیمان (1393). تحلیل واکنش تراز تجاری ایران نسبت به تغییرات نرخ ارز با استفاده از رویکرد پارامتر زمان ـ متغیر. پژوهشنامه اقتصادی، 14(54)، 99-67.
  11. سحابی، بهرام، حسنی، محمد، و میرزایی، امیر. (1390). بررسی تاثیر توسعه مالی بر سرمایه انسانی در ایران. آینده پژوهی مدیریت (پژوهش‌های مدیریت)، (ویژه نامه 92-93)، 25-35.
  12. موسوی نیک، سیدهادی، باقری پرمهر، شعله و خیراندیش، الهام (1401). بررسی نقش شاخص تجارت درون صنعتی در تعامل نرخ ارز و تراز تجاری با استفاده از مدل رگرسیون گذار ملایم. پژوهش­های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار). ۲۲(۲)، 56-33.
  13. معیری، فرزاد، زاینده‌رودی، محسن، جلایی اسفند آبادی، سید عبدالمجید و مهرابی، حسین (1395). بررسی تأثیر جهش پولی نرخ ارز بر وقوع چرخه‌های تجاری در اقتصاد ایران با استفاده از روش تجربی لوکاس. مدلسازی اقتصادی، 2(3)، 31-9

 

  1. Al-Emran, R., & Al-Emran, S. A. (2016). Investigating the effect of monetary policy and financial development on the trade balance of Iran. Financial Economics, 11(38), 81-98 (in Persian).     
  2. Bahmani-Oskooee, M., & Saha, S. (2019). On the effects of policy uncertainty on stock prices. Journal of Economics and Finance, 43, 764-778.‏
  3. Bahmani Oskoei, M. (1993). The macroeconomic effects of the decrease in the foreign value of the Iranian Rial in the period after the Islamic Revolution. Third Monetary and Exchange Policy Seminar. Bank Monetary Research Institute, 87-120 (in Persian).
  4. Balaghi Enalou, Y., Nejati, M., Bahmani, M., Jalaee Esfandabadi, S. (2022). Iran's Economic Interests from Expanding Trade Relations with Eurasian Economic Union: GDyn Approach. Quarterly Journal of Applied Theories of Economics, 9(1), 1-26 (in Persian).
  5. Edwards, S. (1988). Real and monetary determinants of real exchange rate behavior: Theory and evidence from developing countries. Journal of development economics, 29(3), 311-341.   
  6. Ebrahimi, M., Hajbar Kiani, Ka., Memaranjad, A., & Ghafari, F. (2017). Investigating the asymmetric effects of exchange rate fluctuations on the trade balance of Iran and China with the non-linear ARDL approach. Financial Economics, 12(44), 21-40 (in Persian).      
  7. Farzanegan, M. R., & Markwardt, G. (2009). The effects of oil price shocks on the Iranian economy. Energy economics, 31(1), 134-151.‏
  8. Forson, P., Dramani, J. B., Frimpong, P. B., Arthur, E., & Mahawiya, S. (2022). Effect of oil price volatility on the trade balance in sub‐Saharan Africa. OPEC Energy Review, 46(3), 340-361.‏
  9. Hunegnaw, F. B., & Kim, S. (2017). Foreign exchange rate and trade balance dynamics in East African countries. The Journal of International Trade & Economic Development, 26(8), 979-999.‏
  10. Helmi, M. H., Eleyan, M. I. A., Çatık, A. N., & Ballı, E. (2023). The Time-Varying Effects of Oil Shocks on the Trade Balance of Saudi Arabia. Resources, 12(5), 54.‏
  11. Heydari, H., Salehian Salehinejad, Z., & Faizi, S. (2013). Analyzing the reaction of Iran's trade balance to exchange rate changes using the time-varying parameter approach. Economic Journal, 14(54), 67-99 (in Persian).
  12. Iranmanesh, M., Jalai, S. A. M., & Zayandeh Roudi, M. (2018). The effect of currency shocks on Iran's trade balance with the stochastic dynamic general equilibrium model approach. Economic research and policies, 27(91), 323-358 (in Persian).
  13. Ismaili, S., Ghahramanzadeh, M., Mahmoudi, A., Mehrara, M., & Yavari, Gh. (2019). The effect of exchange rate and oil price fluctuations on the trade balance of Iran's agricultural sector: a curve approach J. Agricultural Economics and Development, 34(2), 179-200 (in Persian).
  14. Iran Manesh, S., Salehi, N., & Jalaee, S. (2021). Investigating the effect of foreign sanctions on the level of foreign payments of the Islamic Republic of Iran: The approach of dynamic systems. Quarterly Journal of Applied Theories of Economics, 8(2), 75-106 (in Persian).
  15. Ludvigson, S. C., Ma, S., & Ng, S. (2021). Uncertainty and business cycles: exogenous impulse or endogenous response?. American Economic Journal: Macroeconomics, 13(4), 369-410.‏
  16. Moairi, F., Zayanderoudi, M., Jalai Esfandabadi, S. A. M., & Mehrabi, H. (2015). Investigating the impact of the monetary jump of the exchange rate on the occurrence of business cycles in the Iranian economy using Lucas's empirical method. Economic Modelling, 2(3), 9-31 (in Persian).    
  17. Mousavi Nik, S., Bagheri Pormehar, Sh., & Khairandish, E. (1401). Examining the role of intra-industry trade index in the interaction of exchange rate and trade balance using soft regression model. Economic research (sustainable growth and development), 22(2), 33-56 (in Persian).
  18. Pourmoqim, S. J. (1999). Determinants of exchange rate in black market in Iran. Economic Research, 54, 83-104 (in Persian).
  19. Sahabi, B., Hasani, M., & Mirzaei, A. (2011). Investigating the impact of financial development on human capital in Iran. The Future of Management (Management Studies), - (Special Issue 92-93), 25-35 (in Persian).
  20. Sambo, N. U., Farouq, I. S., Isma’il, M. T., Sambo, N. U., Farouq, I. S., & Isma’il, M. T. (2021). Asymmetric effect of exchange rate volatility on trade balance in Nigeria. National Accounting Review, 3(3), 342-359.‏
  21. Tagvi, M., & Mohammadi, M. (2011). Investigating the factors affecting the exchange rate and the balance of payments in Iran's economy (a monetary approach). Quantitative Economics (Economic Reviews), 8(1(28)), 51-72 (in Persian).
  22. Yildirim, Z., & Arifli, A. (2021). Oil price shocks, exchange rate and macroeconomic fluctuations in a small oil-exporting economy. Energy, 219, 119527

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار